Infrastruktura współczesnego e-biznesu

Silny rozwój e-biznesu nigdy nie byłby możliwy, gdyby nie rozkwit Internetu, standaryzacja techniczna i technologiczna w skali ogólnoświatowej oraz globalizacja działalności gospodarczej. W świetle wielu szans, ale i zagrożeń, które niosą za sobą powyższe elementy, zarządzający przedsiębiorstwami zostali zmuszeni do nieustającego przystosowywania się do zmian oraz poszerzania swojej wiedzy i kompetencji.

Spis treści:

1. Próba definicji biznesu elektronicznego
2. Istota biznesu elektronicznego
3. Rozwiązania wykorzystywane w e-biznesie
4. Infrastruktura biznesu elektronicznego
5. CRM – zarządzanie relacjami z klientami i PRM zarządzanie relacjami z partnerami
6. Zarządzanie łańcuchem dostaw SCM 
7. Planowanie potrzeb materiałowych i zasobów produkcyjnych – MRP
8. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa – ERP
9. Streszczenie
10. Podsumowanie
11. Bibliografia

Badacze e-biznesu i handlu elektronicznego wskazują, że współczesna gospodarka opiera się nie tylko na zasobach ludzkich czy kapitałowych, ale także na informacji, którymi dysponują przedsiębiorstwa. Odpowiednie dane, ich korelacje zestawione z odpowiednim okresem czasu mogą zadecydować o rozwoju przedsiębiorstwa, a brak odpowiedniej wiedzy może spowodować szybki upadek firmy.

W związku z powyższym zarządzający przedsiębiorstwami, coraz częściej zaczęli wykorzystywać nowoczesne systemy technologii informacyjno-komunikacyjnych, czyli Information and Communication Technology –  często określanym jako ICT. Naukowcy zgodni są z tym, że firmy, które cechuje bierność i tworzenie krótkofalowych planów będą wręcz zmuszone by przeorientować się na działania długofalowe, oparte na wiedzy charakteryzując się przy tym innowacyjnością i ekspansywnością. Wprowadzenie takich rozwiązań to proces długotrwały, dlatego przedsiębiorstwa będą zmuszone przyśpieszyć swoje działania.

Próba definicji biznesu elektronicznego

Pochylając się nad istotą e-biznesu, należy przywołać definicję tego zjawiska. Biznes elektroniczny to pojęcie bardzo szerokie i ogólne. Badacze zauważają, że nieustanne zmiany i nowe sposoby ujęcia poszczególnych elementów e-biznesu powoduje duże rozbieżności w jego definiowaniu. Z definicją biznesu elektronicznego wiążą się zarówno pojęcia z zakresu elektronicznego społeczeństwa (e-society) oraz elektronicznego przedsiębiorstwa (e-enterprise), elektronicznej gospodarki (e-economy), a także elektronicznego rządu (e-goverment), jak również węższe „subdyscypliny” takie jak e-banking oraz e-learning.

„Biznes elektroniczny obejmuje wszystkie procesy biznesu przeprowadzone elektronicznie. Od wielu lat jest głównym medium i częścią procesów biznesu niemal w każdej firmie. Biznes elektroniczny nie polega wyłącznie na przeprowadzeniu transakcji elektronicznie, ale dotyczy także wszystkich procesów prowadzących do takiej transakcji”.

Definicji e-biznesu jest bardzo dużo – jedne kładą nacisk na to, że całość procesów odbywa się elektronicznie, inne zaś skupiają się na relacji łączącej klienta a przedsiębiorstwo. Bezsprzecznie można wskazać, że biznes elektroniczny stanowi bowiem nowe źródło efektywności, innowacyjności, a także szybkości i nowych sposobów komunikacyjnych. Część badaczy kładzie nacisk właśnie na istotę komunikacyjną. Bowiem według Wojciecha Cellary e-biznes stanowi uogólnienie elektronicznego handlu. Łatwo wskazać, że drogą elektroniczną można realizować nie tylko procesy biznesowe, związane z handlem, lecz również wiele innych. Można wskazać, że elektroniczny biznes dąży do zastąpienia formalnych i nieformalnych dokumentów elektronicznymi i zorganizowanie obrotu nimi na drodze elektronicznej, a także zorganizowanie interakcji międzyludzkich za pomocą mediów elektronicznych zamiast spotkań twarzą w twarz. Z pojęciem e-biznesu niewątpliwie związane są takie zjawiska jak e-commerce i e-economy.

Istota biznesu elektronicznego

Świat handlu elektronicznego, a co za tym idzie e-biznesu przeżywał silny rozkwit w połowie lat 90 ubiegłego wieku. Dzięki silnemu rozwojowi Internetu stworzono warunki do wymiany informacji bez ograniczeń czasowych i geograficznych. W efekcie tych przemian okazało się, że termin handel elektroniczny jest zbyt wąskim pojęciem, aby ująć wszystkie rodzaje transakcji jakie zachodzą za pomocą sieci.

W efekcie tego pojawiła się definicja wcześniej wspomnianego – e-biznesu, wprowadzona przez IBM w 1995 roku. W początkowej fazie oznaczało to transformację kluczowych procesów biznesowych, poprzez użycie technologii internetowych. Następnie dokonała się ewolucja tego pojęcia i tym samym zjawiska biznesu elektronicznego. Wraz z upływem czasu zaczęto kłaść nacisk na różne „subdziedziny” e-biznesu. Wskazywano, że e-biznes jest częścią strategii zarządzania przedsiębiorstwem – przykładowo, firmy stosują cyfrowe rozwiązania, aby stać się bardziej konkurencyjnymi na rynku.

Skupiono się także na aspekcie komunikacyjnym, który zawierał jednorodny sposób komunikacji i współpracy wewnątrz przedsiębiorstwa, ale także poza nim za pomocą Internetu. Komunikacja w e-biznesie odbywa się także pomiędzy innymi przedsiębiorstwami, dostawcami, klientami oraz administracją państwową. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (Organization for Economic Cooperation and Development – OECD) w projekcie Sectoral e-Business Watch „e-biznes” określa jako „zautomatyzowane procesy biznesowe (zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne) między przedsiębiorstwami, odbywające się za pośrednictwem sieci komputerowych”. Rozwój gospodarki opartej na wiedzy i cyfryzacji ma bardzo duży wpływ na kształtowanie się nowego, poindustrialnego społeczeństwa informacyjnego. 

Rozwiązania wykorzystywane w e-biznesie

Eksperci wskazują, że podstawowym celem wdrożeń rozwiązań cyfrowych w biznesie (e-biznesowych) jest poprawa i wzmocnienie efektywności firm oraz wzrost integracji przedsiębiorstwa z biznesowymi partnerami.

Praktykowane rozwiązania w biznesie elektronicznym można podzielić na wewnętrzne do których zalicza się:

1. Zarzadzanie relacjami z klientami (Customer Relationship Management – CRM)
2. Zarządzanie relacjami z partnerami biznesowymi (Partner Relationship Management – PRM)
3. Planowanie zasobów przedsiębiorstwa (Enterprise Resource Planning – ERP)
4. Zarządzanie wiedzą (Knowledge Management – KM)
5. Zarządzanie przepływem pracy (Workflow Management – WM)
6. Zarządzanie dokumentami (Document Management System – DMS)
7. Intranet – wewnętrzna sieć przedsiębiorstwa oparta na technologii Internetu

Można wskazać także produkty cyfrowe, które wspomagają komunikację i współpracę:

1. Zarządzanie treścią (Content Management – CM)
2. Zarządzanie pracą grupową (Groupware Management – GM)
3. Zarządzanie łańcuchem dostaw (Supply Chain Management – SCM)
4. Wspólne prognozowanie, planowanie i uzupełnianie zapasów (Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment – CPFR)
5. Ekstranet – zewnętrza sieć przedsiębiorstwa oparta na Internecie

Wyróżnia się także narzędzia handlu elektronicznego (e-commerce) obsługujące m.in. transakcje B2B (bussines to bussines) oraz B2C (bussines to customer).

Źródło:Powyższy podział i korzyści płynące z rozwiązań cyfrowych został opracowany na podstawie: C. Żurak-Owczarek, E-biznes w wymiarze globalnym i lokalnym. Analiza i próba oceny, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2013, s. 20 i n.

Infrastruktura biznesu elektronicznego

Infrastruktura w kontekście e-biznesu odnosi się do wszystkich połączeń sprzętu komputerowego takiego jak serwery czy sieci przewodowe i bezprzewodowe oraz aplikacje.

CRM – zarządzanie relacjami z klientami i PRM zarządzanie relacjami z partnerami

Systemy wspomagające zarządzanie relacjami z klientem powstawały już w połowie lat 90 ubiegłego wieku. Istotą takich produktów była możliwość kreowania i utrzymywania pozytywnych relacji z klientem. Eksperci wskazują, że idea CRM polega na integracji informacji, danych i zdarzeń zachodzących w przedsiębiorstwach dotyczących poszczególnych klientów. Literatura przedmiotu poświęcona e-biznesowi wyróżnia trzy podstawowe rodzaje oprogramowania.

Pierwszym z nich jest operacyjny (operational) CRM, który obejmuje działania, które dają możliwość obsługi w czasie rzeczywistym we wszystkich systemach, w których konsument styka się z przedsiębiorstwem. Do najczęstszych czynności realizowanych przez tego typu systemy należą: obsługa klienta, fakturowanie, zarządzanie marketingiem.

Drugim oprogramowaniem jest CRM kontaktowy (collaborative), który nazwany jest także kooperacyjnym. Polega on na koordynowaniu kanałami komunikacyjnymi z klientami, dostawcami, a także partnerami biznesowymi. Rodzaj oprogramowania CRM nazywany analityczny (analytical) to zbiór aplikacji, które umożliwiają gromadzenie, przechowywanie, przetwarzanie, a także interpretowanie danych o klientach. Dane mogą być gromadzone z wielu źródeł – przykładowo hurtownie danych. Warto zauważyć, że aplikacje analityczne CRM są wyposażone w opcje personalizacji analiz pod kątem korzystającego z niej użytkownika.

Koncepcja zarządzania relacjami z partnerami – PRM jest nastawiona na podwyższenie efektywności współpracy z partnerami handlowymi m.in. z dostawcami. PRM wspiera obsługę pośrednich kanałów dystrybucji. Takie systemy umożliwiają zarządzanie procesami zamawiania, uzgadniania warunków dostawy a także kontrolę i realizację zamówienia.

Zarządzanie łańcuchem dostaw SCM 

Systemy wspomagające łańcuch dostaw łączą w sobie producentów oraz usługodawców. Te podmioty współpracują ze sobą w celu przetwarzania i przemieszczania się towarów i usług. Termin „zarządzanie łańcuchem dostaw” zostało po raz pierwszy użyty przez przedsiębiorstwo konsultingowe na początku lat 80 ubiegłego wieku i oznacza „aktywne zarzadzanie czynnościami wykonywanymi w ramach łańcucha dostaw oraz relacjami panującymi między poszczególnymi jego ogniwami w celu zmaksymalizowania wartości dla klienta oraz osiągniecia trwałej przewagi konkurencyjnej”. Warto zauważyć, że pojęcie zarzadzanie elektronicznym łańcuchem dostaw pojawiło się w drugiej połowie lat 90. wraz z rozwojem handlu elektronicznego opartego na Internecie.

Zarządzanie łańcuchem dostaw SCM zawiera zintegrowane planowanie oraz kierowanie realizacją operacji przemieszczania zasobów – zarówno rzeczowych, jak informacyjnych. Głównym zadaniem systemu SCM jest dostarczanie właściwych produktów właściwemu konsumentowi, w odpowiednim czasie i w odpowiedniej cenie. Planowanie i realizacja obejmują obszary zaopatrzenia, produkcji, dystrybucji oraz zwrotów. Realizacja narzędzia SCM jest możliwa wtedy, kiedy zastosuje się zaawansowane narzędzia informatyczne.

Planowanie potrzeb materiałowych i zasobów produkcyjnych – MRP

Metoda planowania potrzeb materiałowych (Material Requirements Planning – MRP), która stała się podstawą systemu informatycznego wspomagającego planowanie oraz harmonogramowanie produkcji, powstała latach 50. XX w. Zdaniem badaczy metoda ta jest prosta w swoich założeniach, ale początkowo nie znalazła większego zastosowania w praktyce. Powodem tego był fakt, że wymagała ona przeliczania ogromnych ilości danych, opisujących strukturę wyrobów, cykle realizacji (produkcji i dostaw zewnętrznych), zapasy wyrobów gotowych i półfabrykatów. Od połowy lat 60 ubiegłego wieku w efekcie pojawienia się komputerów umożliwiających efektywne przetwarzanie dużych zbiorów danych metodę̨ MRP zaczęto coraz częściej używać w codziennej pracy.

Od 1960 roku system MRP przeszedł znaczny proces ewolucji. Początkowo opisywany moduł umożliwiał dekompozycję planu produkcji wyrobów w plan potrzeb elementów składowych wytwarzanych oraz nabywanych, z dokładnym podaniem dla każdego składnika ilościowo-czasowych parametrów przepływu. Pierwsze aplikacje przekształcały plan produkcji wyrobów w plan realizacji komponentów drogą rozwinięcia potrzeb na produkt wyższego poziomu. Obliczano popyt brutto, który następnie był porównywany z zapasem i otwartymi zleceniami w planowanym horyzoncie na każdym poziomie struktury wyrobu celem ustalenia potrzeb netto.

Następnie MRP rozszerzono o planowanie zapotrzebowania na pozostałe zasoby, niezbędne do wykonania zadań, czyli komputery, maszyny/urządzenia, pracowników oraz przestrzeń produkcyjną. Taki ruch umożliwił planowanie materiałowe i planowanie zdolności produkcyjnych w zamkniętej pętli procesu produkcyjnego. W efekcie to dało możliwość na bieżąco reagować na zmieniające się parametry produkcji. Kolejnym etapem rozwoju MRP było połączenie informacji o przebiegu produkcji oraz sprzedaży ze sterowaniem procesami. Następnie system wyposażono w procesy realizowane przez działy marketingu i finansów. Dalszy rozwój metody pozwolił na integrację w zakresie rachunkowości przedsiębiorstwa i planowaniem strategicznym. Efektem tej konwergencji była konstrukcja systemów oferujących zintegrowane podjęcie do zarządzania zasobami wytwórczymi.

Planowanie zasobów przedsiębiorstwa – ERP

Silny rozwój technologii i globalizacja była bezpośrednim przyczynkiem zmian w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Firmy, aby się utrzymać w tak dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości poszukują narzędzi, które ułatwiłyby dostosowanie, przetwarzanie, a także rozwój w nowych warunkach. Popyt ten wyraził się m.in. w zapotrzebowaniu na nowe systemy informatyczne. Celem systemów ERP jest pełna integracja wszystkich szczebli zarządzania przedsiębiorstwem. Obszary, które wspomaga ERP to m.in. zarządzanie zasobami ludzkimi, sterowanie zapasami, zarządzanie zakupami, obsługa sprzedaży i marketingu, zarządzanie dystrybucją, serwisem, a także rozliczanie majątku. Systemy umożliwiły w późniejszym czasie także modelowanie i sterowanie procesami biznesowymi, głównie w aspekcie rzeczowym. W efekcie rozwiązania ERP stały się w centrum zainteresowania wielu przedsiębiorstw, ponieważ starali się oni zoptymalizować wszystkie procesy, a przede wszystkim stać się bardziej wydajnym i konkurencyjnym na rynku.

We współczesnym świcie o konkurencyjności przedsiębiorstw decydują w dużej mierze – oprócz aktywnej komunikacji w Internecie, rozwiązania niematerialne. Podstawowe znaczenie dla wielu instytucji mają technologie informacyjno-komunikacyjne – ICT.

Podsumowanie

Rozwój technologii ma wpływ na zmiany w strategiach biznesowych. Dużym asumptem zmian w zakresie rozwiązań cyfrowych w przedsiębiorstwach jest także zmieniające się przepisy i nastawienie na digitalizację. Internet także dał możliwość powstania zupełnie nowych modeli biznesu – m.in. związane z handlem elektronicznym i koncepcji organizacji wirtualnej. Wychodzenie poza schematyczne, tradycyjne ramy przedsiębiorstwa sprawić dużą przewagę nad konkurencją.

Bibliografia:

1. A. Hartman, J. Sifonis, J. Kador - E-biznes. Strategie sukcesu w gospodarce internetowej
2. C. Żurak-Owczarek - Elektroniczny łańcuch dostaw i jego infrastruktura
3. C. Żurak-Owczarek - E-biznes w wymiarze globalnym i lokalnym. Analiza i próba oceny
4. Ch. Poirier, M. Bauer - E-Supply Chain
5. D. Nojszewski - Biznes elektroniczny w: e-monitor
6. W. Cellary - Elektroniczny biznes, bezpieczna gospodarka elektroniczna
7. Kontinuum elektronicznego biznesu z perspektywy użytkownika, nr 7/8